معرفی کتاب فرهنگ موضوعی فارسی
فرهنگها (لغتنامهها) همواره برای من بسیار جالب بودهاند. در گذشته فکر میکردم فرهنگهای زبان فارسی تنها به دهخدا و معین خلاصه میشوند تا اینکه در سایت واژهیاب وقتی به دنبال مترادف یک کلمه بودم متوجه فرهنگی به اسم «فرهنگ مترادف و متضاد» شدم.
با جستوجوی بیشتر به فهرست بلندبالایی شامل ۴۲ فرهنگ زبان فارسی معاصر رسیدم که یکی از آنها، «فرهنگ موضوعی فارسی» بود.
فرهنگ موضوعی فارسی فرهنگی است که در آن واژهها و اصطلاحات فارسی امروز براساس دستهبندی موضوعی و معنایی مرتب شدهاند، نه براساس ترتیب الفبایی. در فرهنگهای معمولی معیار مرتبسازی واژهها ترتیب الفبایی است، مثلا واژهی «خاله» پس از «خالص» و پیش از «خالی» میآید، بدون آنکه هیچ ارتباط موضوعی و معناییای با «خالص» و «خالص» داشته باشد. اما در فرهنگ موضوعی «خاله» در کنار واژههایی که از لحاظ موضوعی و معنایی با آن در ارتباطاند. هنگام مراجعه به فرهنگ معمولی واژه یا اصطلاح را در ذهن دارید و به دنبال معنیاش هستید، اما در مراجعه به فرهنگ موضوعی معنی را میدانید و در جستوجوی واژه یا اصطلاح مناسب برای بیانش هستید.
مهمترین کاربرد فرهنگ موضوعی این است که به شما در یافتن واژهها و اصطلاحات مناسب برای بیان اندیشهتان یاری میرساند. مثلا اگر بخواهید بدانید شلوارک چسبانی که باستانیکاران در زورخانه به پا دارند نامش چیست، به کجا رجوع میکنید؟ بعید است که با مراجعه به مدخل «زورخانه» یا «باستانیکار» یا «ورزش باستانی» در یک فرهنگ معمولی پاسخ سوالتان را بیابید. در اینجا میتوانید از فرهنگ موضوعی کمک بگیرید. با جستوجوی هر یک از این سه اصطلاح در نمایه فرهنگ، مقولهی مربوط به «ورزش باستانی» را مییابید و با نگاهی به مدخلهای زیر مقوله، به پاسخ سوالتان میرسید: تُنُکه. یا فرض کنید دنبال تعبیر طنزآمیزی برای آدم قدبلند میگردید. کافی است واژهی «قدبلند» را در نمایه جستوجو کنید تا با اندکی صرف وقت به «نردبون دزدا» یا «شاسی بلند» برسید.